Śliwiński Leon, pseud. Noel, krypt.: L. S., L.Ś., n.i. (1902—1944), polonista, naukoznawca, działacz kulturalny.

Ur. 10 VII w Sobolówce na Podolu, był synem Stefana, lekarza, oraz Heleny z Siemieńskich, bratankiem Artura (zob.), Stanisława (zob.) i Tadeusza (zob.), siostrzeńcem Józefa Jana Juliana Siemieńskiego (zob.). Miał siostrę Marię i brata Stefana.

Ś. uczył się w Gimnazjum Męskim Kazimierza Kulwiecia w Warszawie i tam zdał 10 VI 1921 maturę. Dn. 28 X t.r. podjął studia polonistyczne na Wydz. Filozoficznym Uniw. Warsz.; w r. 1922 został prezesem Koła Polonistów i w r. 1927 współredagował pierwszy „Rocznik Koła”. Był współautorem broszury Co czytać przygotowując się do egzaminów (magisterskiego i nauczycielskiego): poradnik dla polonistów (W. 1924, wyd. 2, W. 1929); samodzielnie opublikował przyczynek Zapomniany przodek („Tyg. Wil.” 1925 nr 6). Dzięki poparciu Stanisława Michalskiego pracował od 1 I 1925 jako urzędnik w Wydz. Bibliotek Dep. Nauki i Szkół Wyższych Min. WRiOP. Od 1 III 1928 do r. 1933 był nauczycielem w Państw. Gimnazjum i Liceum Żeńskim im. Emilii Plater. Równocześnie pod koniec l. dwudziestych został zaangażowany do Działu Naukowego Kasy im. Mianowskiego, a 1 I 1930 został kierownikiem referatu Funduszu Kultury Narodowej prowadzonego przez Michalskiego przy Prezydium Rady Ministrów. Dn. 13 I 1931 uzyskał stopień magistra na podstawie pracy o Antonim Góreckim, a w r.n. obronił rozprawę doktorską „Demokrata Polski”. Okres lata 1837—1841, napisaną pod kierunkiem Bronisława Gubrynowicza.

Jako urzędnik Rady Ministrów był Ś. organizatorem wielu przedsięwzięć, zebrań i konferencji z udziałem organizacji naukowo-społecznych, a także posiedzeń komisji sejmowych i komitetów międzyministerialnych. Sporządził dziesiątki anonimowych memoriałów, statutów, kronik i sprawozdań, m.in. opracował „Rozporządzenie Prezydenta RP o Bibliotece Narodowej”. Zbierał materiały dotyczące m.in. Maurycego Mochnackiego, Joachima Lelewela i Henryka Kamieńskiego; odnaleziony przez niego w r. 1937 w zbiorach rodzinnych pamiętnik Kamieńskiego został pod jego wpływem przekazany do zbiorów Biblioteki Narodowej („Papiery po H. Kamieńskim — dar Ludwiki Kamieńskiej, córki Henryka, i Zygmunta Trzcińskiego, jego siostrzeńca dla Biblioteki Narodowej”). W l. 1936—8 zamieszczał recenzje i glosy w redagowanej przez Michalskiego „Nauce Polskiej”, m.in. W sprawie stanu i potrzeb nauki polskiej w stosunku do poszczególnych regionów (T. 21: 1936). Będąc stałym współpracownikiem „Polski Zbrojnej w Kulturę”, dodatku do „Polski Zbrojnej”, opublikował w nim w r. 1937 kilkanaście artykułów historycznych, historycznoliterackich oraz recenzji, m.in. Wcale poczciwy i przyjemny w pożyciu człowiek (Z sądów Seweryna Goszczyńskiego o Juliuszu Słowackim) (nr 5), Z młodzieńczych lat Henryka Sienkiewicza (nr 8), Bolesław Prus (W 25 rocznicę śmierci) (nr 9) i Z listów Jana Kasprowicza (nr 20). Dn. 20 IV 1938 wziął udział w dyskusji na konferencji zorganizowanej przez Tow. Nauczycieli Szkół Średnich i Wyższych, poświęconej pracy naukowej nauczycielstwa szkół średnich.

Podczas okupacji niemieckiej Ś. prowadził w Warszawie antykwariat uliczny (wózek z książkami), a następnie przez półtora roku kierował Centralną Kartoteką w Radzie Głównej Opiekuńczej. W l. 1939—41 działał także w Sekcji Opieki Stołecznego Komitetu Samopomocy Społecznej. Kontynuował działalność w Kasie im. Mianowskiego, biorąc m.in. udział w tajnych posiedzeniach jej Komitetu. Wg Stanisława Herbsta był wówczas działaczem Stronnictwa Demokratycznego. Od r. 1942 pracował jako archiwista w firmie braci Jabłkowskich i pisał biografię założyciela firmy, Józefa. Pod pseud. Noel działał w konspiracji, w referacie spraw kultury (W-5) Podwydziału «W», podlegającego Wydz. Informacji Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK; zajmował się tam gromadzeniem danych o sytuacji wewnętrznej w okupowanym kraju, zwłaszcza w Generalnym Gubernatorstwie. Na zlecenie władz podziemnych przygotował z Michalskim opracowanie Nauka i jej rola w życiu narodu (BUW, rkp. 1615), a samodzielnie pracę Myśl polska w zaborze rosyjskim 1831—1863. Większość jego rękopiśmiennego dorobku oraz zgromadzonych materiałów źródłowych spłonęła w pożarze mieszkania w czasie powstania warszawskiego 1944 r. Ś. zginął 15 VIII 1944 na Mokotowie w rejonie ul. Madalińskiego. Po wojnie jego ciało ekshumowano i pochowano w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim.

W zawartym 21 XII 1930 małżeństwie z Irminą Marią Teklą z domu Szwander (zob. Śliwińska Irmina) miał Ś. córkę Wandę (ur. 1939), zamężną Ładzińską, architekta, profesor Wydz. Architektury Politechn. Warsz.

Opracowany przez Ś-ego Spis rękopisów Henryka Kamieńskiego dołączono do wydanych przez jego żonę „Pamiętników i wizerunków” (Wr. 1951). Zgromadzone z Michalskim szkice i projekty do organizacji nauki po wojnie opublikował w dwóch częściach (we fragmentach) Jan Piskurewicz pt. „Organizacja nauki — Materiały do pracy przygotowanej w okresie okupacji przez Stanisława Michalskiego i Leona Śliwińskiego” („Nauka Polska. Jej Potrzeby, Organizacja i Rozwój” R. 2 [27]: 1993 s. 76—99, R. 3 [28]: 1994 s. 61—89).

Nowy Korbut, XVII, XVIII; Olszewicz, Lista strat kultury pol.; Słown. pseudonimów, IV; Słownik badaczy literatury polskiej, Ł. 2002 V; — Kula W., [wstęp do]: Kamieński H., Pamiętniki i wizerunki, Oprac. I. Śliwińska, Wr. 1951; Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939—1945, W. 1987; Piskurewicz J., Stanisław Michalski i Leon Śliwiński o twórczym uprawianiu nauki w szkołach wyższych — w kontekście dyskusji nad reformą szkolnictwa akademickiego w II Rzeczypospolitej, „Kwart. Pedagog.” 1995 nr 4 s. 173—84; tenże, W czterdzieści i pięćdziesiąt lat później. Stanisław Michalski i Leon Śliwiński o popularyzacji nauki, „Rozpr. z Dziej. Oświaty” T. 37: 1996 s. 145—53; Walka o dobra kultury, Red. S. Lorentz, W. 1970 I—II; — Herbst S., O zbrodniach niemieckich na Mokotowie, w: Ludność cywilna w powstaniu warszawskim. Pamiętniki. Relacje. Zeznania, W. 1974 I cz. 2; — „Nauka Pol.” T. 26: 1936 s. 293—4, T. 23: 1938 s. 195; „Pam. Liter.” R. 36: 1946 z. 3—4 s. 387—90 (T. Makowiecki); „Studia Źródłoznawcze — Commentationes” T. 26: 1980 s. 198; — Arch. Uniw. Warsz.: Akta studenckie, sygn. RP 10326; — Informacje córki, Wandy Śliwińskiej-Ładzińskiej z W. oraz Grażyny Federowicz z B. Narod.

Wojciech Turek